LITWA

Litwa to kraj zielonych pagórków, łagodnych wzniesień i równin, strumyków i jezior. Niemen, najdłuższa rzeka Litwy, zbiera wody wielu rzek, odprowadzając je do Morza Bałtyckiego, nad którym znajduje się słynne wybrzeże jantarowe Litwy zwane Mierzeją Kurońską. Jest to piaszczyste pasmo wydm porośnięte sosnami, ciągnące się na długości około 100 km z południowego zachodu w stronę portu morskiego Kłajpedy, zamykając tym samym rozległy obszar Zatoki Kurońskiej. Na złote piaski Mierzei Kurońskiej od wieków wyrzucany jest litewski bursztyn.

W chwili upadku rządów sowieckich w 1991 r., Litwa była jedną z pierwszych republik, które oderwały się od Związku Sowieckiego, chociaż deklaracja niepodległości Litwy została proklamowana rok wcześniej, 11 marca 1990 r.

Dziś Litwa jest niepodległą i demokratyczną republiką. Na czele państwa stoi prezydent wybrany drogą elekcji oraz parlament, zwany Sejmem, również wybrany według zasad wolnych wyborów. Zarówno rząd, jak i sąd najwyższy są instytucjami mianowanymi. Konstytucja Litwy, przyjęta w referendum narodowym w 1992 r., gwarantuje podział władzy.

Na Litwie znajduje się trzydzieści parków regionalnych. Rolnictwo na tych terenach pozostaje pod ścisłą kontrolą odpowiednich władz zajmujących się ochroną środowiska. Są to tereny idealne pod względem rekreacyjnym i spacerowym o każdej porze roku. Wiele z tych parków chroni święte wzgórza i lasy, które niegdyś były istotną częścią pogańskiego życia religijnego Litwy.

TURYSTYKA

Litwa jest krajem nizinnym, położonym nad Bałtykiem. Krajobraz jest urozmaicony łagodnymi wzgórzami i licznymi jeziorami polodowcowymi. Litwę odwiedza wciąż stosunkowo niewielu turystów zagranicznych, najwięcej z pozostałych republik bałtyckich, Polski, Rosji, Niemiec i Szwecji. Większość przybywających odwiedza główne miasta kraju: Wilno z jego piękną starówką, Kowno, które przez samych Litwinów bywa uznawane za najbardziej litewskie w charakterze miasto kraju, oraz Kłajpedę - ruchliwy port i miasto o jednoznacznie niemieckich korzeniach. Dużą atrakcją turystyczną jest Wzgórze Krzyży pod Szawlami (iauliai) naszpikowane krzyżami - symbolami rozlewu krwi w różnych okresach burzliwej historii kraju. Turyści chętnie spędzają czas na litewskim wybrzeżu Bałtyku, przede wszystkim w Pałądze (Palanga), gdzie poza plażami znajdują się źródła mineralne oraz piękny park botaniczny, a także w litewskich uzdrowiskach, z Druskiennikami (Druskininkai) na czele.

MIASTO

Wilno (Vilnus)

Stolica Litwy, położona nad rzeką Wilią, na południowo-wschodnim krańcu republiki (595 tys. mieszk.). Od czasów późnego średniowiecza Wilno jest miastem wielonarodowościowym - poza Litwinami mieszkali tu i mieszkają Polacy, Żydzi, Rosjanie, Białorusini. Początki miasta sięgają wczesnego średniowiecza. Na początku XIV w. Giedymin zbudował tu zamek, wokół którego rozwinęła się osada. Wkrótce Wilno wyrosło na główny ośrodek handlowy Litwy i najważniejsze miasto kraju. W epoce Unii z Polską stolica Litwy przeżywała okres nieprzerwanego rozwoju. Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej Wilno wcielone zostało do Imperium Rosyjskiego. W latach 1923-1939 znajdowało się w granicach Polski. Po zajęciu Polski przez Armię Czerwoną, Wilno zostało przekazane Litwie, lecz wkrótce - wraz z całą Litwą - inkorporowane do ZSRR. Od 1991 r. Wilno jest stolicą niezależnej Republiki Litewskiej. Starówka wileńska należy do największych i najpiękniejszych w tej części Europy. Na Wzgórzu Zamkowym znajduje się pozostałość zamku - Wieża Giedymina z XIII-XIV w. Nieopodal, na Placu Katedralnym (Arkikatedros aikte), wznosi się katedra, pierwotnie gotycka, po przebudowie w XVIII w. przypominająca grecką świątynię. Gotycki kościół św. Anny wraz z klasztorem Bernardynów tak zachwycił Napoleona, że chciał budowlę rozebrać i przenieść do Francji. Do cenniejszych gotyckich świątyń miasta należy też kościół św. Mikołaja. Pięknymi przykładami baroku są kościoły: św. Teresy, św. Kazimierza - patrona Litwy, przekształcony w czasach radzieckich w Muzeum Ateizmu oraz kościół św. Piotra i Pawła. Przykładem architektury rokokowej w budownictwie sakralnym miasta jest świątynia św. Jana z XVIII w. Rynek wileński zdominowany jest przez pochodzący również z XVIII w. ratusz. XVII-wieczna kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej (Auros Vartu Kopylia) z obrazem MB Ostrobramskiej przyciąga tysiące katolickich pielgrzymów. Dla turystów z Polski interesująca jest wizyta na cmentarzu na Rossie, gdzie pochowanych jest wiele wybitnych postaci znanych z historii Polski. Państwowe Muzeum Sztuki (Lietuvos Dailes Muziejus) prezentuje bogatą kolekcję malarstwa litewskiego ostatnich dwu stuleci. Muzeum Adama Mickiewicza prezentuje pamiątki po poecie, szczególnie z okresu jego pobytu w Wilnie.

Kowno (Kaunas)

Miasto położone nad Niemnem w środkowej części Litwy (435 tys. mieszk.). Jest to liczący się ośrodek przemysłowy, jednak miasto zachowało dużo uroku i prowincjonalnego spokoju. Gród kowieński znany był już w XIII w., w XIV w. miasto zajmowane było wielokrotnie przez Krzyżaków. W XVI w. Kowno było ruchliwym portem na Niemnie. W 1731 r. miasto niemal doszczętnie zniszczył pożar. W wyniku Trzeciego Rozbioru Rzeczypospolitej Kowno znalazło się w granicach Rosji. W czasach Pierwszej Republiki Litewskiej, gdy Wilno przyłączone było do Polski, Kowno pełniło funkcje stołeczne. Centrum miasta stanowi długa, handlowa ulica Laisves aleja, przeznaczona wyłącznie dla ruchu pieszego. Na jej wschodnim krańcu znajduje się masywna sylweta kościoła św. Michała Archanioła o bogatym wyposażeniu wnętrza. Na terenie Starego Miasta podziwiać można ogromną archikatedrę, monumentalny przykład architektury gotyckiej z barokowym wnętrzem. Na Placu Rynkowym wznosi się pochodzący z XVIII w. budynek ratusza, zwany Białym Łabędziem. Warto obejrzeć też piękną, choć niestety pozbawioną oryginalnego wyposażenia, białą cerkiew z końca XIX w. Na drugim brzegu rzeki warto zwiedzić zbudowany w 1674 r. barokowy kościół i klasztor Pazaislis, obydwa pełne cennych zabytków z epoki. Pomnik Wolności w centrum miasta jest świadkiem i symbolem burzliwej historii Litwy w XX w. - został on w 1940 r. zdemontowany przez Rosjan, by na nowo pojawić się w 1989 r. wraz ze wskrzeszonym państwem litewskim. Interesujące Muzeum M. K. Ciurlionisa prezentuje prace artysty, którego pragnieniem było łączenie w jeden środek wyrazu muzyki i plastyki. Warto wpaść również do Kowieńskiego Muzeum Diabła, by obejrzeć ponad 200, niekoniecznie przerażających, figurek (choć są wśród nich także wyobrażenia Hitlera i Stalina).